Podział na automatyczne i manualne skrzynie biegów zna każdy kierowca. Ręcznych przełożeń z samodzielnym używaniem sprzęgła uczy się każdego z nich podczas kursu na prawo jazdy, a więc jest to absolutna podstawa. Co się zaś tyczy przełożeń automatycznych, to sprawa wygląda nieco bardziej skomplikowanie. Jest kilka podstawowych typów konstrukcji takich mechanizmów, a różnią się one zarówno detalami, jak i bardzo podstawowymi koncepcjami na rozwiązanie problemu płynnej zmiany biegów przez sam samochód. Nie bez znaczenia pozostaje tu również wygoda korzystania, awaryjność i cena serwisu. Jaki zatem automat wybrać i czym charakteryzują się poszczególne typy tego rodzaju skrzyni biegów? O tym w kolejnych akapitach.

Skrzynia zautomatyzowana

Tak naprawdę to zwykła skrzynia manualna, która posiada zrobotyzowane sprzęgło. Dzięki temu trzeci pedał zniknął z okolic nóg, a jego rolę przejmują specjalne siłowniki oraz elektronika. Gdzie można taka przekładnie spotkać? Zwykle w samochodach z koncernu Fiata i Alfa Romeo, ale również w miejskim Smarcie i innych małych autach (VW Up!, czy też Skoda Citigo). Tak naprawdę te automaty mają więcej wad niż zalet. Ich praca zwykle jest wolna i szarpią podczas dynamicznej jazdy, a mechanizm zastępujący lewą nogę kierowcy często zawodzi. Przejęły też podstawowe problemy zwykłych manualnych skrzyń – dość szybkiemu zużyciu ulega sprzęgło. Jakby tego było mało – usterki są trudne do zdiagnozowania oraz naprawy i wielu mechaników, nie chcąc tej konstrukcji nawet rozbierać, proponuje wymianę na nową.

Skrzynia bezstopniowa

Ogólnie rzecz biorąc, skrzynie tego rodzaju są krytykowane przez użytkowników ze względu na specyficzny sposób pracy. Podczas przyspieszania nieustannie trzymają silnik na stałych, wysokich obrotach i obniżają je dopiero po osiągnięciu żądanej prędkości. To może być na swój sposób przyjemne w przypadku widlastych, mruczących motorów, ale buczenie zwykłych „rzędówek” na ogół nie do miłych nie należy. Przekładnie bezstopniowe są za to dość tanie w budowie, dlatego są chętnie stosowane przez niektóre marki japońskie i Audi. Gorzej jest niestety z serwisem. Skrzynię tworzą dwa stożki, pomiędzy którymi jest rozciągnięty specjalny pas transmisyjny. Stożki zbliżają się i oddalają od siebie, dzięki czemu symulują zmianę przełożeń, których tak naprawdę nie ma. Przez to sposób ich pracy zachwyca subtelnością i delikatnością, ale niestety często nie przebiega zbyt dynamicznie. Jest coś jeszcze – są awaryjne. Szczególnie jeśli chodzi o bezstopniowy Multitronic z Audi. Konstrukcja jest delikatna i nieopłacalna w naprawie, koszta są gigantyczne.

Klasyczna skrzynia automatyczna

Mimo że idea jest dość wiekowa, to propozycja ta ciągle pozostaje ciekawa. Budowa klasycznego automatu ze sprzęgłem hydrokinetycznym jest bardzo skomplikowana, ale mimo wszystko szczególnie starsze (prostsze) egzemplarze często są dość niezawodne. Gorzej jest z nowszymi – są przepełnione elektroniką, mają więcej biegów i elementów. Można je spotkać w większości marek Premium (Audi z napędem quattro, BMW, Mercedes, Jaguar). Najbardziej zawodny jest w nich tzw. kosz, elektronika oraz hydraulika sterująca przepływem cieczy. Koszta serwisu są wysokie, ale sama konstrukcja w wielu modelach okazuje się dość trwała – to całkiem niezła propozycja dla osób, które cenią sobie komfort jazdy i mogą zainwestować trochę więcej w swoje cztery kółka.

Skrzynia dwusprzęgłowa

Flagowy przykład to DSG od Volkswagena. Ta skrzynia jest tak naprawdę dwoma połączonymi ze sobą przekładniami zautomatyzowanymi. Jej budowa jest skrajnie zaawansowana, przez co DSG i inne jej podobne skrzynie są relatywnie dość nowymi propozycjami na rynku – wcześniej ich wytwarzanie było nieopłacalne. Nic nie jest w stanie zmieniać przełożeń szybciej, nawet kierowca. DSG zawsze stara się przywidzieć, jaki bieg będzie za chwile potrzebny i przygotowuje go na drugim sprzęgle, by zmiana była praktycznie nieodczuwalna. Często zużycie paliwa jest też niższe niż w przypadku manualnych skrzyń. Szczególnie pierwsze wersje miały jednak problem z mechatroniką, stukami podczas jazdy i tendencją do przegrzewania. Koszta serwisu potrafią być gigantyczne, ale z drugiej strony nie są zbyt częste. Nie da się ukryć, że koszt eksploatacji automatów jest często mimo wszystko wyższy od manualnych odpowiedników. Wiele złych opinii jest jednak na wyrost, bo istnieje sporo konstrukcji, które są godne polecenia. Nie sposób je wszystkie wymienić, ale warto mieć na uwadze, jaki typ skrzyni jest wart uwagi, a także przejrzeć opinie na forach dotyczących konkretnych aut – tam znajdzie się najwięcej szczegółowych informacji. Rzetelne sprawdzenie samochodu używanego też pozwoli zapobiec problemom, a wtedy okaże się, że eksploatacja automatu wcale nie jest taka straszna.

Za pomoc w omówieniu poszczególnych typów automatycznych skrzyń biegów dziękujemy zespołowi Autotesto.pl.